Γενικά το ζήτημα της εκπαίδευσης των κωφών μαθητών είναι πολυπαραγοντικό και εξαρτώμενο από διαφορετικές συνιστώσες, όπως ακριβώς και στην περίπτωση των τυφλών μαθητών. Τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα των μαθητών αυτών συνδέονται με την γνωστική τους ανάπτυξη και την ετοιμότητα του οικογενειακού και σχολικού τους περιβάλλοντος. Ρόλο παίζουν και οι πρότερες εμπειρίες και οι συναφείς με αυτές πεποιθήσεις των μαθητών. Τι μπορούμε όμως εμείς οι εκπαιδευτικοί να κάνουμε για αυτούς τους μαθητές;
Ειδικά σε αυτό το άρθρο, όπως και στο αντίστοιχο για τους τυφλούς μαθητές το οποίο μπορείς να διαβάσεις εδώ, παρουσιάζω συνοπτικά τους τρόπους καλής συμπεριφοράς στους κωφούς μαθητές. Τους εντόπισα μέσα από σχετικά εγχειρίδια και περιήγηση στις ιστοσελίδες των αντίστοιχων φορέων. Οι περισσότερες πληροφορίες αντλήθηκαν από την σχετική εργασία των Λαμπροπούλου, Βλάχου και Χατζηκακού, που παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του ΚΕΔΑΣΥ Δράμας.
Πώς συμπεριφερόμαστε λοιπόν στους κωφούς (μαθητές μας);
Όπως ακριβώς και στους τυφλούς: φυσιολογικά! Τους μιλάμε ευγενικά, τους κοιτάμε κατά την επικοινωνία και δεν παίρνουμε ως δεδομένο ότι η απώλεια της ακοής τους συνοδεύεται και από κάποια άλλη οπτική ή γνωστική δυσκολία.
Τα ουσιαστικά που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι τα εξής:
1. Ενθαρρύνουμε την αλληλεπίδραση όλων των μαθητών αλλά και όσων έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως η βαρηκοΐα ή η ολική απώλεια ακοής. Με ευκαιρίες συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών μέσα από επιτραπέζια παιχνίδια, ταινίες που μιλούν για την διαφορετικότητα, ένταξη σε αθλητικές δραστηριότητες εντός και εκτός σχολείου.
2. Διευκολύνουμε την πρόσληψη και την αφομοίωση των νέων πληροφοριών μέσα από την παρουσία διερμηνέων της Νοηματικής Γλώσσας αλλά και την εκπαίδευση (μη) ακουόντων μαθητών και εκπαιδευτικών στην χρήση της.
3. Κοιτάζουμε κατάματα τον κωφό συνομιλητή μας και φροντίζουμε ο φωτισμός πίσω μας να ευνοεί την καλή οπτική επαφή του μαζί μας, ώστε να μπορεί να διαβάζει τα χείλη μας όταν μιλάμε.
Εκπαιδεύουμε τους συμμαθητές που βρίσκονται κοντά του ώστε να λειτουργούν ως αρωγοί επικοινωνίας, όποτε αυτό χρειάζεται. Ίσως χρειαστεί κάποιος να κρατά σημειώσεις αντ’ αυτού/αυτής.
4. Χρησιμοποιούμε έντονες χειρονομίες και «διαβάζουμε» τα όσα ο βαρήκοος/κωφός μαθητής μας μας επικοινωνεί μέσα από την γλώσσα του σώματος. Δραματοποιούμε ιστορίες και γεγονότα, επαναλαμβάνουμε και πηγαίνουμε με ρυθμούς που όλοι μπορούν να ακολουθήσουν.
5. Εξασφαλίζουμε ότι όλοι είναι κομμάτι της τάξης/παρέας, έχουν ίσες ευκαιρίες ενεργούς συμμετοχής και συναναστροφής με τους άλλους.
Ας θυμόμαστε πως, σε όλες τις περιπτώσεις -είτε υπάρχει ιδιαιτερότητα είτε όχι-, είναι ανάγκη να δοθεί προσοχή στα ατομικά τους χαρακτηριστικά. Στις προσωπικές τους προτιμήσεις και ικανότητες αλλά και στον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν και κοινωνικοποιούνται.
6. Μαθαίνουμε (αν όχι τέλεια, τουλάχιστον σε επίπεδο καλής συνεννόησης) την Νοηματική Γλώσσα, η οποία όχι μόνο μεταφέρει με ακρίβεια όλα τα νοήματα της δικής μας γλώσσας αλλά αποτελεί και αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας των κωφών. Συχνά αναφέρεται ως η «φυσική γλώσσα των κωφών», δεν αποτελεί κατασκεύασμα των ακουόντων και είναι μια πλήρης γλώσσα, αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των τυφλών και απόλυτα ταυτισμένη με αυτούς. Η καλή γνώση της Νοηματικής μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ μη και ακουόντων μαθητών, να εμπλουτίσει τις γνώσεις όλων και να εδραιώσει το κομμάτι του σεβασμού στην διαφορετικότητα μεταξύ των μαθητών.
Τέλος, επειδή η ένταξη των κωφών μαθητών αφορά τόσο τα άτομα όσο και την κοινωνία αλλά και την πολιτεία, είναι σημαντικό να υπάρχει σύμπνοια στον τρόπο που και οι τρεις αυτοί, μεμονωμένα και συλλογικά, συμπεριφέρονται στους κωφούς (αλλά και στους τυφλούς) πολίτες της χώρας. Ακόμη, έχουμε χρέος να γνωρίζουμε τους μαθητές μας καλά και να προετοιμάσουμε τον εαυτό μας, τους άλλους και την τάξη μας με τρόπους που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις όλων. Εξάλλου, «περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η προετοιμασία είναι το κλειδί της επιτυχίας» (Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπέλ, κωφός φυσικός και εφευρέτης του τηλεφώνου)!
